Kościół katolicki 25 grudnia obchodzi uroczystość Narodzenia Pańskiego

Kościół od początku czcił przyjście Syna Bożego na świat w ludzkim ciele, ale czynił to razem z tajemnicą ukrzyżowania Chrystusa, Jego śmierci i zmartwychwstania. Sytuacja zmieniła się na początku IV w. wraz z ogłoszeniem edyktu mediolańskiego dającego chrześcijanom wolność wyznawania wiary.

Boże Narodzenie to najważniejsze po Wielkanocy święto w Kościele katolickim. Pierwszy raz było obchodzone w Betlejem w 328 r. Pierwotnie nosiło nazwę Epifania, czyli Objawienia się Boga światu.

Pierwotnie w Kościele święto narodzenia Syna Bożego nosiło nazwę Epifanii, czyli Objawienia się Boga światu i tak było obchodzone w Betlejem. Rzym szybko zaproponował konkretne określenie święta: Narodzenie (Natale lub Nativitas), które przyjęło się niemal powszechnie i wskazał jego datę na 25 grudnia. Z koli Kościół Wschodni pozostał przy świętowaniu Epifanii i tego dnia zaczął z czasem wspominać kilka wydarzeń jednocześnie - przyjcie Chrystusa, objawienie tego mędrcom ze Wschodu, reprezentującym świat pogański, chrzest Jezusa nad Jordanem oraz cud w Kanie Galilejskiej.

Na polecenie cesarza Konstantyna nad grotą narodzenia Jezusa w Betlejem wybudowano bazylikę. Pierwsza liturgia odbyła się w 328 r. Powstał zwyczaj, że patriarcha udawał się z Jerozolimy w procesji do odległego o ok. 8 km Betlejem i tam w Grocie Narodzenia odprawiał w nocy mszę św. Następnie powracał do Jerozolimy i odprawiał drugą liturgię w godzinach porannych w kościele Zmartwychwstania Pańskiego. Z kolei w południe celebrował trzecią eucharystię w kościele katedralnym.

Zwyczaj odprawiania mszy w nocy znany był w Wiecznym Mieście już za czasów papieża św. Grzegorza I Wielkiego (zm. 604). Pasterkę odprawiano przy żłóbku Chrystusa w bazylice Matki Bożej Większej. Drugą mszę sprawowano w godzinach porannych w kościele Zmartwychwstania, gdzie miał swoją rezydencję przedstawiciel cesarza wschodniego, a trzecią koło południa w bazylice św. Piotra.

Dokładny rok narodzin Jezusa nie jest znany. Wiadomo, że król Herod zmarł w 4 roku p.n.e., stąd niektórzy badacze skłaniają się do przyjęcia właśnie tego roku jako daty narodzin Jezusa. Inni sądzą, że Gwiazda Betlejemska towarzysząca narodzinom była kometą Halleya widoczną w 12 roku p.n.e. lub kometą opisaną przez chińskich kronikarzy w 5 roku p.n.e.

Na dzień obchodów Bożego Narodzenia wybrano 25 grudnia, ponieważ jest to czas przesilenia zimowego. Ewangelie, opisując narodzenie Jezusa, wskazują na pojawienie się światłości, która objawiła się w nocy pasterzom, a także gwiazdy, która prowadziła Mędrców. Choć faktycznie przesilenie zimowe ma miejsce w nocy z 22 na 23 grudnia, to w czasach rzymskich uznawano, że następuje ono 25 grudnia.

Niektórzy badacze wskazują, że 25 grudnia w Rzymie oddawano cześć bogu słońca Mitrze, Kościół wybrał więc tę datę, by chrześcijańskie święto wyparło pogańskie wierzenia. Teorii tej sprzeciwił się kierownik Katedry Historii Starożytnej Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie ks. prof. Józef Naumowicz, który twierdzi, że kult słońca w tym dniu był nikły, a datę 25 grudnia wybrano, ponieważ przesilenie zimowe najlepiej obrazuje zwycięstwo światłości nad ciemnością, Boga nad złem.

Zgodnie z nauczaniem Kościoła katolickiego przez unię osobową (hipostatyczną) Syn Boży połączył w sobie dwie natury: boską i ludzką tak, że zachowały one swoją odrębność w Osobie Bożej. W swojej naturze Bożej Syn Boży jest wieczny. W ludzkiej naturze, którą przyjął z dziewiczego ciała Maryi, rozpoczął istnienie w pierwszym roku naszej ery i otrzymał imię Jezus.

W związku z postanowieniami Soboru Watykańskiego II i reformą kalendarza liturgicznego w 1969 r. okres Bożego Narodzenia trwa od nieszporów 24 grudnia do uroczystości Chrztu Pańskiego, która obchodzona jest w pierwszą niedzielę po uroczystości Objawienia Pańskiego - przypada 6 stycznia.

Zwyczaj budowania szopki lub stajenki na pamiątkę narodzin Jezusa wprowadził św. Franciszek z Asyżu. 24 grudnia 1223 r. w grocie nieopodal miejscowości Greccio przygotował szopkę przedstawiającą wnętrze stajenki betlejemskiej w naturalnej skali. Na początku powstawały wyłącznie przy zakonach franciszkańskich. Z czasem jednak tradycja ich budowania stała się powszechna w całej Europie. W Polsce tradycja budowania szopek pojawiła się w XIII w. wraz z przybyciem zakonu franciszkanów.

Magdalena Gronek (PAP)

mgw/ joz/ amac/