Gruchała: zmiany granic gmin pod kontrolą sądów

- Zmiany granic gmin do tej pory traktowano jako coś naturalnego. Jednak należy sprawie nadać raczej obraz aneksji. Jeśli druzgocąca większość mieszkańców wyraża wolę przyłączenia swojego sołectwa lub jego części do na przykład sąsiedniego miasta, to jest to ważny argument. Jednak kiedy mamy do czynienia z próbami przejęcia ziemi, to należy to traktować jako na swój sposób rodzaj agresji. Samorząd tworzy ogół mieszkańców i to oni - nie politycy! - powinni decydować o przynależności do gmin i miast. Propozycja nowelizacji ustawy daje więcej praw tym, którzy mogą być przyłączani. To rozwiązanie na dziś optymalne. Od kilku miesięcy województwo pomorskie jest elektryzowane rewelacjami związanymi z próbami przyłączenia do miasta Redy sołectwa Rekowo Górne z gminy Puck. Sprawa już na pierwszy rzut oka jest dziwna, bo nie dostrzegam zaangażowania wójta gminy Puck, a ostatni również burmistrz Redy sugerował, że to Rada Miasta powinna podejść do zagadnienia. Mam wrażenie, że ani jedna, ani druga strona nie wiedzą co dalej. I podchodzą jak pies do jeża. Jedno jest pewne - ktoś przegra! Mądrość nakazuje poszukać najlepszego rozwiązania... W każdym razie każde przejmowanie ziemi bez zgody mieszkańców jest złe. Niszczy więzi ludzkie, depcze tradycję i dziedzictwo - podkreśla Michał Gruchała z Chojnickiego Dialogu, watchdog zaangażowany w monitorowanie działań pomorskich samorządów.

Zmiany granic pod kontrolą sądów

PSL przygotowało projekt mający chronić gminy przed „jednostronnością” procesu zmiany granic

PSL przygotowało projekt nowelizacji ustawy o samorządzie gminnym oraz o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Podstawowym jego celem jest m.in. zapewnienie sądowej ochrony gmin, których dotyczy zmiana terytorialna, oraz wzmocnienie rangi wniosku o przeprowadzenie zmiany granic gmin.

Wnioskodawca projektu, poseł Jarosław Rzepa, powiedział PAP, że projekt ten zostanie najprawdopodobniej w piątek złożony w Sejmie.

Zasadniczą i najważniejszą zmianą proponowaną w projekcie autorstwa PSL jest zapewnienie sądowej kontroli zasadności przeprowadzenia zmiany przebiegu granicy pomiędzy gminami z punktu widzenia konstytucyjnych i ustawowych przesłanek kształtowania zasadniczego podziału terytorialnego kraju.

„W projekcie ustawy zakłada się wprowadzenie do ustawy o samorządzie gminnym dwuetapowego postępowania administracyjnego poprzedzającego właściwą procedurę terytorialną przeprowadzaną przed Radą Ministrów, którego wyniki i przebieg podlegać będą kontroli sądów administracyjnych. Rozwiązanie to zabezpieczy realizację zasady praworządności przy kształtowaniu ustroju terytorialnego kraju, która obecnie nie jest należycie gwarantowana” – podkreślają autorzy projektu.

Projekt wprowadza też szereg gwarancji proceduralnych umożliwiających udział w postępowaniu przed wojewodą wszystkich zainteresowanych jednostek samorządu terytorialnego – zarówno na etapie weryfikacji formalnej, jak i na etapie weryfikacji merytorycznej wniosku.

W ocenie wnioskodawców „wprowadzenie gwarancji proceduralnych eliminuje istotną wadę obowiązującego modelu prawnego przeprowadzania zmian terytorialnych, jaką jest jego jednostronność”.

PSL w projekcie proponuje także wprowadzenie zasady, zgodnie z którą wniosek o przeprowadzenie zmiany granic gmin dotyczący tożsamego w całości lub w znacznej części terytorium nie może być złożony częściej niż raz na 5 lat, z zastrzeżeniem, że niedochowanie tego wymogu skutkuje pozostawieniem wniosku bez rozpoznania.

„Wprowadzenie zawartego w projekcie ustawy rozwiązania prawnego pozwoli na zlikwidowanie nierzadko obecnie spotykanego w praktyce zjawiska wielokrotnego inicjowania zmian terytorialnych w odniesieniu do tożsamych obszarów w krótkich odstępach czasu (w tym także rokrocznie), co tym samym urealni i zwiększy rangę podejmowanego przez Radę Ministrów rozstrzygnięcia w przedmiocie odmowy uwzględnienia wniosku” – napisano w projekcie.

Kolejnym jego założeniem jest brak ingerencji w przesłanki merytoryczne dokonywania zmian terytorialnych z uwagi na skrajnie rozbieżne stanowiska różnych środowisk samorządowych, co do zasadności ich zaostrzenia lub uelastycznienia.

„W projekcie proponuje się wprowadzenie zasady, zgodnie z którą jeżeli dochody podatkowe gminy wskutek zmiany jej granic ulegną obniżeniu o co najmniej 10 punktów procentowych, zmiana granic gmin nie może być przeprowadzona. W konsekwencji również bezprzedmiotowe jest w takiej sytuacji inicjowanie referendum lokalnego w sprawie ustalenia granic gminy” – podkreślili wnioskodawcy.

W projekcie ludowcy zaproponowali też „wprowadzenie mechanizmów zwiększających rangę wniosku inicjującego procedurę dokonania zmiany granic gmin”. „Potrzeba wzmocnienia rangi wniosku inicjującego procedurę terytorialną wynika ze specyfiki tejże procedury i z obserwacji dotychczasowej praktyki” – zaznaczyli w projekcie.

Posłowie PSL proponują też wprowadzenie mechanizmów wzmacniających rangę udziału społeczności lokalnych w procedurze dokonywania zmian granic gmin poprzez wprowadzenie obowiązkowego referendum lokalnego oraz wprowadzenie zasad i trybu przekazywania mienia komunalnego w związku ze zmianą granic gmin celem zapewnienia jasności przepisów ustawowych w zakresie rozliczeń majątkowych gmin po zmianach terytorialnych, zagwarantowania należytego pułapu ochrony własności komunalnej, a także dla realizacji podstawowych zasad sprawiedliwości społecznej.

ero/ mam/