Praca na umowę zlecenie wliczana do stażu pracy? MRPiPS rozważa zasadność

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej analizuje możliwość wprowadzenia zmian prawnych polegających na uwzględnianiu przy ustalaniu stażu pracy okresu prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej oraz wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług – poinformował resort w odpowiedzi na wystąpienie RPO.

W sprawie rozważenia możliwości wprowadzenia powszechnej regulacji prawnej uwzględniającej okresy prowadzenia działalności gospodarczej, a także świadczenia pracy na podstawie umów cywilnoprawnych, przy ustalaniu uprawnień pracowniczych związanych ze stażem pracy RPO występował do ministerstwa kilkakrotnie od 2010 roku.

Minister Fedak: brak zasadności zmiany

W odpowiedzi z marca 2010 r. ówczesna minister Jolanta Fedak stwierdziła brak zasadności zmiany obowiązujących przepisów prawa pracy, a także racjonalności nałożenia na pracodawców związanych z tym obciążeń.

W grudniu 2021 r. RPO ponowił swoje wystąpienie. Argumentował, że o ile można się zgodzić, że wprowadzenie regulacji ws. wliczania do stażu pracy okresów prowadzenia działalności gospodarczej na potrzeby związane z uprawnieniami pracowniczymi, jak np. dodatek za wysługę lat czy nagroda jubileuszowa, mogłoby wywołać znaczące obciążenia finansowe pracodawców, o tyle wprowadzenie przepisów powszechnie obowiązujących w zakresie wymogów kwalifikacyjnych określających kwalifikacje zawodowe pracowników różnych grup zawodowych, w kierunku umożliwiającym uwzględnianie do stażu pracy warunkującego możliwość objęcia określonego stanowiska pracy, okresów prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej czy wykonywania pracy na podstawie umów cywilnoprawnych nie wywoływałyby skutków finansowych.

Jak zaznaczył RPO, chodziłoby o możliwość uwzględniania doświadczenia zawodowego zdobytego w związku z prowadzeniem pozarolniczej działalności gospodarczej czy pracy wykonywanej w ramach umowy cywilnoprawnej, mającego związek z obejmowanym stanowiskiem pracy w ramach stosunku pracy (nie tylko kierowniczym), a nie generalne wliczanie do stażu pracy warunkującego objęcie danego stanowiska pracy okresów jakiejkolwiek działalności gospodarczej, czy dowolnego rodzaju pracy w formach pozapracowniczych.

Jako przykład takich rozwiązań RPO wskazał przepisy ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych. Art. 6 ust. 4 pkt 1, odnoszący się do pracowników zatrudnionych na kierowniczych stanowiskach urzędniczych na podstawie umowy o pracę, mówi o posiadaniu co najmniej trzyletniego stażu pracy lub wykonywaniu co najmniej przez 3 lata działalności gospodarczej o charakterze zgodnym z wymaganiami na danym stanowisku. Chodzi też rozporządzenia Rady Ministrów z 25 października 2021 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych, wydanego na podstawie upoważnienia zawartego w art. 37 ust. 1 cytowanej ustawy, określające - zgodnie z zapisem § 1 pkt 2 - minimalne wymagania kwalifikacyjne niezbędne do wykonywania pracy na poszczególnych stanowiskach.

RPO zwrócił uwagę, że taryfikatory kwalifikacyjne, stanowiące załączniki do tego rozporządzenia, dopuszczają wliczanie do stażu pracy - wymaganego na stanowiskach pracy z powołania oraz na kierowniczych stanowiskach urzędniczych, na których nawiązywane są stosunki pracy na podstawie umowy o pracę - okresów wykonywania działalności gospodarczej. Chodzi zatem o posiadanie przez tych kandydatów do pracy doświadczenia zdobytego w wyniku prowadzenia takiej działalności.

Minister Maląg: nie należy stawiać znaku równości

W odpowiedzi minister Marlena Maląg napisała: „Mając na uwadze odmienność wykonywania pracy w ramach stosunku pracy oraz prowadzenia działalności gospodarczej lub świadczenia pracy na podstawie umów cywilnoprawnych nie należy automatycznie stawiać znaku równości między okresami prowadzenia tego rodzaju aktywności dla celów zapewnienia dostępu do wykonywania pracy określonego rodzaju lub do określonych stanowisk wymagających potwierdzonego doświadczenia zawodowego. Wymagania dla każdego rodzaju pracy lub każdego ze stanowisk powinny być rozpatrywane i ustalane w kontekście wykonywanych zadań oraz z uwzględnieniem szczególnych okoliczności związanych z wykonywaniem tego rodzaju pracy bądź z funkcjonowaniem danego stanowiska w ramach określonego podmiotu. Przeprowadzenie oceny i podjęcie decyzji w tym zakresie należy do podmiotów, do których właściwości należy regulowanie zasad realizacji zadań w danym obszarze”.

Jednocześnie MRiPS poinformowało, że „nie jest obecnie planowane podjęcie inicjatywy ustawodawczej w zakresie wliczania do okresu pracy, od którego zależy wykonywanie pracy określonego rodzaju lub na określonym stanowisku, okresów uprzednio prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej, a także świadczenia pracy na podstawie umów cywilnoprawnych”.

Pytanie o to, czy MRPiPS zamierza podjąć działania w celu wliczanie do pracowniczego stażu pracy okresów prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej oraz okresów pracy wykonywanej w formach pozapracowniczych, RPO skierował ponownie do nowej minister rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszki Dziemianowicz-Bąk w grudniu 2023 roku.

Minister Dziemianowicz-Bąk: rozważenie zasadności

W odpowiedzi ministra zwróciła uwagę, że „Kodeks pracy nie definiuje pojęcia +stażu pracy+. Na mocy obowiązującego prawa jako staż traktuje się głównie okres pozostawania w stosunku pracy tj. pracy świadczonej w ramach stosunku pracy, a więc na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę (art. 2 Kodeksu pracy). Należy zauważyć, iż obecnie nie ma jednolitych zasad ustalania stażu pracy, od których zależą wszystkie uprawnienia pracownicze wynikające ze stosunku pracy, zarówno przysługujące na podstawie powszechnie obowiązujących przepisów, jak i uprawnienia, które przysługują tylko na podstawie przepisów obowiązujących u danego pracodawcy (np. na podstawie poszczególnych pragmatyk służbowych). Nie funkcjonują również powszechnie obowiązujące regulacje prawne, które przewidywałyby wliczanie zarówno do tzw. ogólnego, jak i zakładowego stażu pracy, okresów pracy, o których mowa powyżej”.

Minister Dziemianowicz-Bąk poinformowała RPO, że w związku z powyższym zaleciła przeprowadzenie w swoim resorcie odpowiednich analiz, a także zwróciła się do innych resortów z prośbą „o rozważenie zasadności wprowadzenia zmian prawnych polegających na uwzględnianiu przy ustalaniu stażu pracy okresu prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej oraz wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, w  regulacjach pozostających w ich właściwości”.

mam/