Gdynia oddała hołd powstańcom w Getcie Warszawskim

Blisko 82 lata temu wybuchło powstanie w getcie warszawskim. Był to największy zbrojny zryw Żydów podczas II wojny światowej, a zarazem pierwsze miejskie powstanie w okupowanej Europie. Społeczność żydowska żyła również w Gdyni, dlatego nasze miasto przyłączyło się do obchodów tej ważnej rocznicy. Po zakończeniu uroczystości jej uczestnicy rozdawali na gdyńskich ulicach żonkile pamięci.

19 kwietnia 1943 roku warszawscy Żydzi podjęli walkę zbrojną z Niemcami. Kierowała nimi chęć odwetu i zadania wrogowi jak największych strat.

Aby uczcić tę rocznicę oraz ofiary powstania, w Gdyni zorganizowano oficjalne uroczystości. Odbyły się one przy tablicy u zbiegu ulic Żwirki i Wigury oraz Słowackiego, która jest poświęcona pamięci społeczności żydowskiej. Wzięli w nich udział m.in. parlamentarzyści, samorządowcy, dyplomaci, przedstawiciele Marynarki Wojennej i stowarzyszeń żydowskich, a także gdyńscy nauczyciele i uczniowie.

Przemówienie okolicznościowe wygłosił senator Sławomir Rybicki, a list od wojewody pomorskiej Beaty Rutkiewicz odczytała Alina Baaske – pełnomocniczka ds. integracji środowisk kombatanckich i koordynacji ich działań.

- Spotykamy się w tym miejscu, żeby oddać hołd mieszkańcom getta i powstańcom, aby pamiętać o ich niezwykłej odwadze, poświęceniu i dramatowi, jaki towarzyszył likwidacji getta przez oddziały Jürgena Stroopa. Spotykamy się również po to, żeby zadać sobie pytanie, dlaczego to się wydarzyło, co było przyczyną tych okrutnych wydarzeń. I myślę, że warto powiedzieć, iż antysemityzm był obecny kiedyś, był obecny podczas okupacji niemieckiej w Polsce i że to on był przyczyną barbarzyństwa, okrucieństwa oraz nieludzkiego traktowania społeczności żydowskiej – mówił podczas uroczystości senator Sławomir Rybicki.

- Gdynia była bardzo pięknym i zdolnym dzieckiem II Rzeczypospolitej. Dawała pracę, dach nad głową, możliwości. Oferowała rzeczy wielkie i nowoczesne. Dlatego dla tysięcy ludzi stała się wymarzonym miejscem na ziemi. Niemcy mordując, wywożąc do obozów i wysiedlając mieszkańców, całkowicie zmienili strukturę społeczną miasta. Gehenna żydowskich mieszkańców Gdyni rozpoczęła się w połowie września 1939 roku wraz z wkroczeniem hitlerowskiej armii. Byli bici, poniżani, okradani, zmuszani do katorżniczej pracy, kierowani do obozów na Grabówku, w Redłowie, Nowym Porcie, Brzeźnie, Sztutowie, do obozów koncentracyjnych i gett w całej okupowanej wówczas Polsce – dodała Alina Baaske, pełnomocniczka wojewody pomorskiej ds. integracji środowisk kombatanckich i koordynacji ich działań.

List od prezydent Gdyni Aleksandry Kosiorek odczytał wiceprezydent Bartłomiej Austen.

- Wspominamy dziś 82. rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim. To z jednej strony okazja do okazania szacunku tym, którzy zdając sobie sprawę ze swojego położenia i nieuchronności zagłady, zdecydowali się walczyć o swój los i nie czekać bezczynnie na zagładę. Z drugiej strony – wspomnienie pierwszego powstania miejskiego w okupowanej przez Niemców Europie.  Wreszcie dla nas wszystkich to bolesna lekcja tego, do czego prowadzą uprzedzenia, fobie, podsycana niechęć i podziały.  To lekcja tego, jak wielkie okrucieństwo może wynikać z nietolerancji, rasizmu, ale i przyzwolenia na zło.  A to zło obecne było nie tylko w historii. Możemy obserwować je każdego dnia, gdy na świecie giną ludzie, a zło i przemoc powszednieją – podkreślał wiceprezydent.

Była też wspólna modlitwa. A na koniec uczestnicy uroczystości złożyli kwiaty przed tablicą pamiątkową. Uroczystości uświetniła wojskowa asysta honorowa.

Jakub Szadaj – przewodniczący gdańskiego oddziału Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów składający kwiaty pod tablicą podczas uroczystości z okazji 82. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim (fot. Magdalena Czernek)

Akcja „Żonkile”

Ważnym elementem każdej rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim jest akcja społeczno-edukacyjna „Żonkile”. Organizuje ją Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. 19 kwietnia na ulicach stolicy rozdawane są papierowe żonkile. Te kwiaty są symbolem pamięci. Marek Edelman – jeden z Żydów, który przeżył powstanie i wojnę – składał je co roku przed pomnikiem Bohaterów Getta w Warszawie.

Uczestnicy gdyńskich uroczystości przenieśli akcję na ulice Gdyni – rozdawali żonkile przechodniom.

Uczniowie gdyńskich szkół wręczający mieszkańcom żonkile pamięci (fot. Magdalena Czernek)

Akcji od początku towarzyszy hasło „Łączy nas pamięć”, które podkreśla siłę wspólnoty, znaczenie solidarności i potrzebę dialogu ponad podziałami. Nosząc żonkila, pokazujemy, że łączy nas pamięć o walczących, a także około 50 tys. ukrywających się w ruinach getta cywilach w 1943 roku. 

Muzeum zachęca też do publikowania zdjęć żonkili w mediach społecznościowych. Należy przy tym pamiętać o hashtagach: #ŁączyNasPamięć oraz #AkcjaŻonkile, a także o oznaczeniu profilu @polinmuseum.