Wehikuł czasu

Nie taka młoda jest Gdynia, mówią archeologowie, którzy badają dzieje miasta. I z całą pewnością nie ma jedynie 100 lat, a przynajmniej 8 tysięcy lat. Tak dawne ślady odkryli badacze tropiący historię osadnictwa na terenie dzisiejszej Gdyni. To tak fascynujące, że całemu światu opowiada o tym najstarsze i najbardziej prestiżowe towarzystwo skupiające badaczy dziejów starożytnego i współczesnego świata – National Geographic. Indiana Jones byłby dumny.

14 czerwca uważany jest za dzień, w którym zaczął funkcjonować KL Auschwitz. W Polsce obchodzony jest jako Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady.

Po 13 grudnia 1981 r. gen. Jaruzelskiemu nie udało się stłumić podziemnego ruchu „Solidarności”. Opozycja nie miała już jednak potencjału z okresu karnawału „S”. Było to także widoczne w połowie lat osiemdziesiątych. Późniejsze dwie fale strajków, w kwietniu i sierpniu 1988 r., były już nieporównywalnie mniejsze niż protesty z sierpnia 1980 r. Dla władz stanowiły jednak dowód na porażkę dotychczasowych prób stabilizacji systemu. Mimo przygotowywania wariantu rozwiązania siłowego, nazywanego przez opozycjonistów i później historyków „stanem wojennym-bis”, przywódcy PRL zdecydowali się na realizację scenariusza dokooptowania części opozycji do struktur sprawowania władzy. Do zmiany polityki skłaniały ich również działania przywódcy ZSRS. Zapoczątkowany po dojściu do władzy Michaiła Gorbaczowa proces reform w Związku Sowieckim oznaczał jednocześnie przyzwolenie dla ograniczonych zmian w innych krajach komunistycznych.

Witold Pilecki pochodził z rodziny szlacheckiej o tradycjach niepodległościowych. Jego dziad Józef Pilecki został zesłany na Syberię za udział w Powstaniu Styczniowym, a majątek rodzinny na Nowogródczyźnie uległ częściowej konfiskacie. Jako uczeń gimnazjum związał się z ruchem harcerskim. Pod koniec I wojny światowej wstąpił do oddziałów samoobrony, które na przełomie 1918 i 1919 r. przejęły władzę w mieście, a następnie broniły go przed bolszewikami. Następnie walczył w oddziale ułanów dowodzonym przez legendarnego „Łupaszkę”, czyli rtm. Jerzego Dąmbrowskiego. W 1920 r. podczas wojny polsko-bolszewickiej bronił Warszawy.

„Naród polski w ostatnim stadium upadku” – tak pisał „Monitor”, jedno z najbardziej wpływowych czasopism politycznych obozu reformatorskiego w 1763 r. Stan Rzeczpospolitej był fatalny. Polska już od schyłku XVII w. nie była państwem suwerennym. W okresie rządów dynastii saskiej stała się ona protektoratem Rosji, która miała wieczyście gwarantować jej wolność i bezpieczeństwo. W rzeczywistości pod piękną frazeologią kryła się brutalna dominacja polityczna i chaos. W sposób szczególny fakt, że „Polska nierządem stoi”, był widoczny pod koniec lat sześćdziesiątych, czyli okresie Konfederacji Barskiej.

„Ja też śpiewam. A kolor jego jest czerwony. A kolor jego jest czerwony, bo na nim robotnicza krew. A kolor jego jest czerwony, bo na nim robotnicza krew! Tłum jak wielkie zwierzę. (...) Ja mieszkam w tłumie. Jestem Jonaszem, w kieszeni mam wypełnioną ołowiem pałkę. Tłum waży sześćset ton, tyle, co cztery płetwale, sześćset ton ludzkiego cielska, a kolor jego jest czerwony, bo na nim robotnicza krew. Idziemy Wolską, w stronę Starego Miasta, idziemy powoli i śpiewamy. Z okien czasem ktoś powiewa flagą, czerwoną, biało-czerwoną, krzyczy: +Niech żyje!+. Na Chłodnej dołączają do nas bundowcy i Poalej Syjon Lewica, chwilowo w stanie rozejmu, pochody mieszają się ze sobą, pamiętam to tak dokładnie, chwila zamieszania, pokrzykiwania przodowników i pochód formuje się ponownie, polskie transparenty, transparenty w jidysz, a ja zaraz za Szapirą, Szapiro rozluźniony i uważny, idziemy dalej. Za naszą bojówką bojówka Bundu, prawilne, zadziorne chłopaki, potem bojówka Poalej Syjon” – tak plastycznie opisywał pochód 1 maja w swojej powieści „Król” Szczepan Twardoch. Niektórzy bohaterowie „Króla” idący ulicami Warszawy połowy lat trzydziestych mogli mieć w pamięci pochody z czasów panowania rosyjskiego, gdy przedstawiciele lewicy niepodległościowej ryzykowali nie tylko ranami odniesionymi w walkach z przeciwnikami politycznymi, ale także śmiercią z rąk rosyjskiej żandarmerii.

Wraz z marynarzami m/s Batory ludność Gdyni demonstruje przeciwko szykanowaniu polskiej bandery przez amerykańskich imperialistów. Wszędzie, na całym świecie podają sobie dzisiaj dłonie miliony ludzi walczących o pokój, wolność i socjalizm.

„Pierwsza fala strajków w 1988 r. nastąpiła w kwietniu. Wszystkie fale strajkowe tego roku doprowadziły ostatecznie do rozmów okrągłostołowych” – podkreślał w rozmowie z PAP historyk prof. Jerzy Eisler. Wybuchające wówczas fale strajków były dla władz szczególnie niepokojące nie ze względu na ich skalę, lecz przez udział w nich młodego pokolenia robotników, które bezpośrednio nie doświadczyło represji władz po stanie wojennym.

Pierwsze lata życia Jacek Kuroń spędził we Lwowie, skąd po 1945 roku z rodziną przeniósł się do Warszawy. W swoich wspomnieniach "Wiara i wina" wybór własnej drogi życiowej przypisywał wpływowi dziadka i ojca. Jego dziadek, Franciszek, był bojowcem PPS-u i brał udział w strajku powszechnym 1905 roku, zaś ojciec, Henryk, jako piętnastolatek zgłosił się w 1920 roku do Wojska Polskiego, by walczyć w wojnie polsko-bolszewickiej, następnie pracował jako górnik w kopalni "Reden" (później przemianowanej na "Generał Zawadzki") w Dąbrowie Górniczej. W trakcie studiów na Politechnice Lwowskiej wstąpił do Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej, zaś w 1929 roku do PPS, skąd jednak kilka lat później został wydalony pod zarzutem zbyt bliskich kontaktów z Komunistyczną Partią Polski. Jacek Kuroń wspominał, że w 1939 roku, po zajęciu Lwowa przez władze radzieckie, jego ojciec "nie zgadzał się jednak na jakąkolwiek współpracę z Rosjanami". Przykład takiej postawy dał, gdy mimo nacisków nie chciał pracować jako dziennikarz w propagandowym "Czerwonym Sztandarze". Na krótko został zecerem, a potem tokarzem w fabryce armatur. Choć przed wojną skończył politechnikę uznał, że praca na wyższym stanowisku "u Sowietów byłaby zdradą narodową".

W poniedziałek 26 lutego 2024 roku o godzinie 18.00 Dowódca Garnizonu Czarne ppłk. Michał Kolasa oraz Prezes Stowarzyszenia „Brygada Inki” Mariusz Birosz zapraszają na mszę świętą w intencji 65 tys. jeńców wojennych pomordowanych, zamęczonych i zagłodzonych przez Niemców w obozie jenieckim Stalag II B Hammerstein.

Na mocy uchwały Rady Naczelnej Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego patronem roku 2024 został ks. Hilary Jastak (1914-2000), kapelan Armii Krajowej i „Solidarności” zwany „Królem Kaszubów”, postać niezwykle ważna dla naszego miasta – Honorowy Obywatel Gdyni, pierwszy proboszcz i budowniczy świątyni pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa.

W niedzielę, w piątą rocznicę śmierci prezydenta Gdańska o godz. 12 w Bazylice Mariackiej odprawiona zostanie msza święta w jego intencji. O godz. 13:30 nastąpi odsłonięcie ławeczki Pawła Adamowicza na Wyspie Spichrzów.

Uroczystość upamiętnienia 53. rocznicy Czarnego Czwartku - masakry stoczniowców przy stacji SKM Gdynia Stocznia - rozpoczęto hymnem narodowym i apelem poległych.

Grudzień to ważny miesiąc w historii Polski i naszego miasta. Przypadają wtedy dwie rocznice. Gdynia o nich pamięta i godnie je uczci. W środę, 13 grudnia odbędą się uroczystości z okazji 42. rocznicy wprowadzenia stanu wojennego. Z kolei w niedzielę, 17 grudnia, czyli w 53. rocznicę wydarzeń Grudnia '70, zostaną upamiętnione ofiary czarnego czwartku.

Grupa Rekonstrukcji Historycznej "Sojusz" zaprezentuje w niedzielę na ul. Długi Targ w Gdańsku, przy fontannie Neptuna, rekonstrukcję wydarzeń sprzed 42 lat.