Dalecka: należy wesprzeć działkowców

- Bezpieczeństwo Polski jest wartością nadrzędną i musimy wspólnie zrobić wszystko, by w każdym przypadku jako naród być przygotowani. Jako zwykli obywatele musimy rozumieć działania państwa, których celem jest podniesienie poziomu obronności i świadomości Polaków. Jest to niepodważalne i nie mam zamiaru tego kwestionować. Jednak dlaczego Ministerstwo Obrony Narodowej upatrzyło sobie Rodzinne Ogrody Działkowe jako miejsca istotne dla obronności naszego kraju i jak informuje Krajowa Rady Polskiego Związku Działkowców,że działkowcy mają być pozbawiani — ustanowionej zgodnie z ustawą o ROD — własności altan i innych naniesień oraz nasadzeń na działkach. Na dodatek przygotowywana ustawa pozbawia działkowców prawa do odszkodowania za utratę wartości prawa do działki oraz za utracone plony. Ta sprawa winna jak najszybciej być wyjaśniona i poddana pod szeroką publiczną dyskusję – podkreśla Mirosława Dalecka, radna powiatu chojnickiego.

* * *

Poniżej prezentujemy Stanowisko Krajowej Rady Polskiego Związku Działkowców z dnia 19 marca 2025 r.

w sprawie projektu ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji strategicznych oraz kluczowych inwestycji w zakresie potrzeb obronności państwa, ustanawiania stref ochronnych dla terenów zamkniętych oraz o zmianie innych ustaw

Jako naczelny organ ogólnokrajowego stowarzyszenia ogrodowego zrzeszającego ponad 1 200 000 członków, Krajowa Rada PZD, po zapoznaniu się z projektem ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji strategicznych oraz kluczowych inwestycji w zakresie potrzeb obronności państwa, wyraża poważne zaniepokojenie zapisami zawartymi w tym akcie prawnym. Dokument, oznaczony w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów numerem UD 136, przewiduje rozwiązania godzące w interesy działkowców i ograniczające prawa gwarantowane Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej oraz ustawą o rodzinnych ogrodach działkowych.

Krajowa Rada PZD w pełni popiera wszelkie działania zmierzające do zwiększenia potencjału obronnego i wzmocnienia bezpieczeństwa Polski. Dostrzegamy konieczność sprawnej realizacji inwestycji strategicznych, które będą temu służyć. Nie możemy jednak zaakceptować propozycji, która wykorzystuje te ważne cele do głębokiej i całkowicie bezpodstawnej ingerencji w prawa nabyte rodzin polskich działkowców. Dlatego Krajowa Rada PZD apeluje o korektę projektu, która wyeliminuje z niego przepisy zakładające odebranie działkowcom, bez zapewnienia stosownej rekompensaty, praw zagwarantowanych w ustawie oraz przewidujące potraktowanie działkowców w sposób gorszy aniżeli inne kategorie osób wywłaszczanych na potrzeby obronności.

Wskazać bowiem należy, że projektowana ustawa przewiduje daleko idące wyłączenie stosowania przepisów ustawy o ROD w zakresie dotyczącym likwidacji ogrodów. Wprowadza ona odrębną procedurę, która nie zapewnia działkowcom i stowarzyszeniom ogrodowym równoważnych praw i gwarancji, jakimi dysponują na mocy dotychczasowych regulacji. Odbierając możliwość zapewnienia terenu zamiennego na odtworzenie ROD, projekt ustawy powoduje, że likwidowane ROD mogą bezpowrotnie zniknąć z krajobrazu miast. W praktyce odbiera zatem działkowcom prawo do działki zamiennej w nowym ogrodzie. Równocześnie stowarzyszeniu ogrodowemu wyłączono możliwość faktycznego odtworzenia ogrodu, nawet jeżeli pozyska nowy teren. Przewidziane w projekcie ograniczenie odszkodowań za infrastrukturę ogrodową, mają być ustalane według wartości pomniejszonej o stopień jej zużycia, a nie według kosztów odtworzenia, jak ma to miejsce na gruncie ustawy o ROD, wykluczą możliwość sfinansowania z tego źródła odbudowy ogrodów w nowej lokalizacji.

W dużo mniej korzystnej sytuacji znajdą się również indywidualni działkowcy, których — wbrew zapisom ustawy o ROD — pozbawia się prawa do odszkodowania za utratę wartości prawa do działki oraz za utracone plony. Tym samym odpowiedzialność finansowa za poniesione straty zostanie przerzucona bezpośrednio na działkowców, mimo że likwidacja ogrodów nie następuje z ich winy ani z ich inicjatywy.

Projekt ustawy przewiduje również, że działkowcy zostaną wyłączeni z grona beneficjentów przewidzianych w projekcie dodatkowych mechanizmów zachęcających do szybkiego wydania nieruchomości przejmowanych przez państwo. Dodatki finansowe powiększające odszkodowania mają być stosowane wyłącznie wobec właścicieli i użytkowników wieczystych nieruchomości, lecz nie wobec użytkowników działek w ROD — pomimo że, zgodnie z ustawą o ROD, do ochrony ich praw do gruntu mają zastosowanie przepisy o własności. Pomija się również fakt, że działkowcy mają być pozbawiani — ustanowionej zgodnie z ustawą o ROD — własności altan i innych naniesień oraz nasadzeń na działkach. Takie rozwiązania, w ocenie KR PZD, stanowią przejaw dyskryminacji i w pełni uzasadniają zarzut niekonstytucyjności, naruszenia zasady równości obywateli wobec prawa oraz dobrych obyczajów przy stanowieniu prawa.

Zdaniem Krajowej Rady PZD, szczególnie poważne konsekwencje projekt ustawy może przynieść dla tysięcy rodzin działkowców z ogrodów położonych na terenach zarządzanych przez MON oraz powiązane z nim jednostki publiczne. W przeszłości na gruntach tych, często bez dopełnienia formalności prawnych, władze wojskowe tworzyły dawne pracownicze ogrody działkowe na potrzeby rodzin żołnierzy i pracowników cywilnych wojska. Do dziś w wielu przypadkach kwestie tytułu prawnego do tych gruntów nie zostały jeszcze ostatecznie uregulowane. Istnieje uzasadniona obawa, że projektowane przepisy umożliwią likwidację tych ogrodów bez wypłaty stosownych odszkodowań i bez zachowania procedur ochronnych przewidzianych dla innych ROD. Trudno nie dostrzec, że będzie to sytuacja szczególnie dotkliwa i niesprawiedliwa wobec rodzin żołnierzy i osób, które przez lata służyły obronności kraju.

Niepokój budzą również zapisy dotyczące ustanawiania przez wojewodów tzw. stref ochronnych wokół terenów zamkniętych. Projektowane regulacje nie precyzują zakresu ograniczeń, jakie mogą zostać nałożone na użytkowników terenów znajdujących się w tych strefach. Realne jest, że w konkretnych przypadkach, ograniczenia te mogą więc de facto wykluczyć korzystanie z ROD. Zastosowanie takich środków jak okresowy zakaz przebywania na terenie, ograniczenie możliwości budowy czy modernizacji altan lub infrastruktury ogrodowej oznaczać będzie faktyczne pozbawienie działkowców prawa do normalnego korzystania z działek. Tymczasem projekt ustawy nie przewiduje dla nich jakiejkolwiek rekompensaty za szkody wynikające z objęcia ROD strefą ochronną. Takie rozwiązanie prowadzi do całkowitego przerzucenia ciężaru działań służących bezpieczeństwu na barki działkowców, co należy uznać za niedopuszczalne. Dlatego konieczne jest wprowadzenie do ustawy mechanizmów gwarantujących realną ochronę interesów działkowców w przypadku objęcia ROD strefą ochronną.

Mając na uwadze powyższe, Krajowa Rada PZD apeluje do kierownictwa MON, w szczególności do Wicepremiera i Ministra Obrony Narodowej, Pana Władysława Kosiniaka-Kamysza, o niezwłoczne podjęcie dialogu społecznego ze środowiskiem działkowców. Liczymy na otwartość strony rządowej na merytoryczne argumenty, których celem nie jest blokowanie rozwiązań służących wsparciu inwestycji zwiększających potencjał obronny państwa, lecz zapewnienie, by realizacja tych inwestycji odbywała się z poszanowaniem praw wszystkich obywateli, w tym działkowców. Jesteśmy przekonani, że uwzględnienie postulatów PZD nie tylko zminimalizuje ryzyko społecznych konfliktów na tle ewentualnej likwidacji ROD, ale wręcz przyczyni się do sprawniejszej i szybszej realizacji planowanych inwestycji. Dlatego wnosimy o dokonanie zmian, które przywrócą działkowcom i stowarzyszeniom ogrodowym prawo do terenów zamiennych, zagwarantują pełną rekompensatę za utracone prawa i poniesione szkody, wreszcie zapewnią, że prawa działkowców będą respektowane w sposób równy z prawami innych osób wywłaszczanych w trybie specustawy. Dlatego zwracamy się o podjęcie natychmiastowego dialogu, którego efektem będzie zmiana projektu ustawy w sposób gwarantujący poszanowanie praw działkowców oraz umożliwiający realizację inwestycji obronnych w atmosferze społecznego porozumienia i współpracy.

Jako organizacja odpowiedzialna i lojalna wobec społeczeństwa i Państwa, PZD podkreśla swoje poparcie dla działań władz publicznych służących wzmocnieniu bezpieczeństwa Polski, jednak nie może zaakceptować, aby ta słuszna idea stała się pretekstem do łamania praw działkowców i traktowania ich jak obywateli drugiej kategorii. Stąd też Krajowa Rada PZD apeluje do zarządów ogrodów i okręgów PZD, a także do działkowców i sympatyków ogrodnictwa działkowego, o aktywne włączenie się w kampanię społeczną na rzecz zmiany projektu ustawy. Wzywamy do podejmowania wszelkich działań obywatelskich: kierowania do władz petycji, poruszania tematu w relacjach z parlamentarzystami, przedstawicielami władz rządowych i samorządowcami, wreszcie nagłaśniania problemu w mediach. Głęboko wierzymy, że powszechna mobilizacja środowiska pozwoli osiągnąć nam słuszny cel, jakim jest obrona praw działkowców i ich rodzin oraz przyszłość ROD.

Członkowie Krajowej Rady PZD