Duda: jak przeciwdziałać wykluczeniu transportowemu?

Rozwój elastycznej infrastruktury, dostosowanie kursów transportu publicznego do rzeczywistych potrzeb mieszkańców i wykorzystanie programów finansowania – to tylko niektóre z praktyk rekomendowanych przez ZMP na przeciwdziałanie wykluczeniu transportowemu.

- Wykluczenie komunikacyjne to również problem wielu mieszkańców województwa pomorskiego. Mimo tego, że coraz więcej osób porusza się samochodami osobowymi, to jednak brak odpowiednich połączeń komunikacją autobusową jest odczuwalny. Jeśli do tego dodamy fakt, iż Bytów i spora część powiatu nie posiadają możliwości korzystania z pasażerskiego transportu kolejowego, to jasno wychodzi, że nasz powiat jest najbardziej wykluczony. Mam nadzieję, że zarówno władze powiatu, jak i włodarze poszczególnych gmin, przez które kiedyś biegła linia kolejowa 212 z Lipusza do Korzybia, rozpoczną starania o jej przywrócenie - podkreśla Wojciech Duda, radny powiatu bytowskiego.

* * *

Związek Miast Polskich opublikował rekomendacje w sprawie przeciwdziałaniu wykluczeniu transportowemu w obszarach peryferyjnych oraz w miastach średniej wielkości. O zjawisku rozmawiano na webinarze w ramach Polsko-Szwajcarskiego Programu Rozwoju Miast.

Dobre praktyki w przeciwdziałaniu wykluczeniu transportowemu

Jednym z rekomendowanych przez ZMP rozwiązań jest inwestowanie w zróżnicowaną i elastyczną infrastrukturę transportową, która będzie uwzględniała potrzeby różnych grup mieszkańców. Jako przykład dobrych praktyk ZMP podał rozwój tzw. transportu na żądanie, czyli systemów, w których mieszkańcy mogą rezerwować potrzebne kursy autobusów lub busów za pomocą aplikacji mobilnych.

„Tego typu rozwiązania były z powodzeniem wdrażane w krajach skandynawskich, gdzie transport na żądanie okazał się efektywnym sposobem na zmniejszenie wykluczenia w obszarach mniej zaludnionych. Dzięki takiemu modelowi, mieszkańcy mają dostęp do transportu nawet w godzinach, kiedy regularne linie komunikacyjne są nieopłacalne” – poinformował ZMP.

Jednocześnie eksperci przypomnieli, że miasta już na etapie projektowania powinny skupić się na diagnozowaniu problemów transportowych i analizowaniu potrzeb mieszkańców. W tym celu zalecają regularne konsultacje społeczne i współprace z lokalnymi liderami społecznymi.

„Stworzenie wstępnej koncepcji powinno obejmować też badanie istniejących możliwości transportowych i identyfikowanie luk, które należy wypełnić” – zaznaczył ZMP.

Rekomendacją wypracowaną w trakcie webinaru jest też wykorzystanie nowoczesnych technologii cyfrowych, takich jak aplikacje mobilne do zakupu biletów czy rezerwacji kursów na żądanie. Eksperci zwrócili uwagę, że w Polsce takie rozwiązania są dopiero w fazie rozwoju, ale ich wprowadzenie mogłoby znacząco poprawić sytuację w miastach średnich.

Związek Miast Polskich stawia też na edukację. W trakcie spotkania podkreślono, że wiele osób rezygnuje z transportu publicznego, ponieważ nie znają wszystkich dostępnych opcji lub nie są świadomi korzyści, jakie z nich wynikają.

„Samorządy mogą organizować kampanie informacyjne promujące transport publiczny, rowery miejskie czy car-sharing jako formy mobilności, które są nie tylko ekologiczne, ale również bardziej dostępne ekonomicznie. Warto także edukować mieszkańców o możliwościach technologicznych, które ułatwiają korzystanie z tych usług, jak np. aplikacje mobilne czy systemy biletów elektronicznych” – poradził ZMP.

Gdzie uzyskać wsparcie?

W trakcie webinaru poruszono temat wsparcia dla miast i gmin przy opracowywaniu wstępnych koncepcji projektów przeciwdziałania wykluczeniu transportowemu. 

Jednym z kluczowych elementów zalecanych przez ZMP jest możliwość skorzystania z fachowej pomocy doradczej oraz dostęp do programów finansowania, takich jak Polsko-Szwajcarski Program Rozwoju Miast. 

„Inwestycje w transport publiczny oraz infrastruktury mobilności są ważnymi elementami tego programu, wspierającymi miasta w dostosowywaniu swoich strategii transportowych do potrzeb mieszkańców i przeciwdziałaniu marginalizacji. Dzięki funduszom szwajcarskim jest możliwe wdrażanie projektów poprawiających dostępność transportu, co przyczynia się do zmniejszania wykluczenia społecznego” – czytamy w komunikacie.

ZMP rekomenduje też ofertę dostępnych innych funduszy, zarówno krajowych, jak i europejskich, które wspierają inicjatywy związane z transportem publicznym i przeciwdziałaniem wykluczeniu.

„Warto również nawiązać współpracę z sektorem prywatnym, aby zwiększyć elastyczność dostępnych rozwiązań i zapewnić mieszkańcom większą dostępność transportu, na przykład poprzez wprowadzenie usług transportu współdzielonego” – dodał ZMP.

Wykluczenie transportowe to problem dotykający mieszkańców wielu miast i obszarów wiejskich w Polsce. Definiowane jest jako brak dostępu do środków transportu publicznego. Uniemożliwia ono ludziom swobodne poruszanie się i korzystanie z podstawowych usług społecznych oraz ekonomicznych, takich jak: edukacja, praca czy opieka zdrowotna. 

Według danych GUS w ubiegłym roku 59,8 proc. gospodarstw domowych korzystało z transportu publicznego. Spośród 17 regionów statystycznych (15 województw i 2 regiony woj. mazowieckiego) zdecydowanie najwyższym odsetkiem gospodarstw domowych deklarujących korzystanie z transportu publicznego w ciągu ostatnich 12 miesięcy charakteryzował się region warszawski stołeczny (82,2 proc.), a najniższym - mazowiecki regionalny, stanowiący drugą część województwa mazowieckiego (42,7 proc.).

mc/