W Polsce jest dziewięć otwartych ośrodków dla cudzoziemców, prowadzi je szef UdSC. Na Pomorzu CIC

W Polsce działają dwa rodzaje ośrodków dla cudzoziemców ubiegających się o udzielenie ochrony międzynarodowej. Otwarte ośrodki prowadzone są przez Urząd do Spraw Cudzoziemców, natomiast ośrodki zamknięte - przez Straż Graniczną.

21 i 29 października 2024, odbyły się pierwsze spotkania informacyjne dot. Centrów Integracji Cudzoziemców, które powstaną w województwie pomorskim w 2025 roku.

Czym zajmować się będzie Centrum Integracji Cudzoziemców (CIC)?

CIC będzie miejscem, w którym cudzoziemiec otrzyma kompleksową formę pomocy, wspierającą proces integracji w środowisku lokalnym. Jego funkcjonowanie oparte będzie na koncepcji tzw. „jednego okienka”(ang. One-stop-shop), która polega na skoncentrowaniu w jednym miejscu różnorodnych usług adresowanych do cudzoziemców

Finansowanie: Fundusz Azylu, Migracji i Integracji 2021-2027Instytucja Zarządzająca: Departament Funduszy Europejskich MSWiABudżet: Województwo Pomorskie – 30 027 000 PLN (cała Polska 432 520 000 PLN)

W województwie pomorskim w ramach projektu powstaną dwa Centra: CIC Gdańsk i CIC Słupsk, obydwa będą funkcjonować pod szyldem Pomorskie WELCOME Center!

Projekt realizowany będzie we współpracy Województwa Pomorskiego (Samorządu Województwa Pomorskiego) + Wojewody Pomorskiego + konsorcjum społecznego, w którego skład wchodzi Centrum Integracji Imigrantów i Imigrantów, Stowarzyszenie OVUM oraz Stowarzyszenie PORT.PRZESTRZEŃ OTWARTA.

W przestrzeni CIC realizowane będą działania mające na celu wsparcie procesu integracji migrantów:

• Prowadzone będą punkty informacyjno-doradcze w Gdańsku i Słupsku w siedzibie Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego–Oddział ds. legalizacji pobytu, oferujące pomoc w procedurach legalizacji pobytu, a także szeroko rozumiane wsparcie integracyjne.
• Prowadzone będą działania na rzecz wzmocnienia współpracy i wymiany informacji między organami administracji publicznej w celu poprawy koordynacji działań na rzecz migrantów.
• Organizowane będą szkolenia dla pracowników oświaty, administracji publicznej oraz kadry projektu ukierunkowane na rozwój kompetencji międzykulturowych i poprawę standardów obsługi cudzoziemców.
• Organizowane będą warsztaty, szkolenia i debaty dla społeczeństwa przyjmującego, mające na celu podniesienie świadomości na temat różnorodności kulturowej i przeciwdziałania uprzedzeniom.
• Prowadzone będą działania komunikacyjne skierowane do migrantów oraz społeczeństwa przyjmującego, poprzez kampanie społeczne i informacyjne, spotkania ze społecznością lokalną, promujące m.in integrację i zrozumienie międzykulturowe.
• Organizowane będą spotkania informacyjnych online i stacjonarnych o różnej tematyce dot. życia w Polsce i funkcjonowania w społeczności lokalnej.
• Organizowane będą kursy języka polskiego jako obcego na różnych poziomach (A1/A2 oraz B1/B2), aby ułatwić cudzoziemcom komunikację i funkcjonowanie w społeczeństwie.
• Prowadzone będą działania mające na celu zapobieganie przemocy domowej i handlowi ludźmi wśród społeczności migracyjnej.
• Zapewniona zostanie opieka psychologiczna dla dzieci i dorosłych migrantów, aby wspierać ich adaptację w nowym środowisku.
• Zorganizowane zostaną kursy adaptacyjno-orientacyjne dla migrantów, aby ułatwić im zrozumienie lokalnych norm i zasad funkcjonowania w społeczeństwie przyjmującym.
• Zapewnione zostanie wsparcie prawne dla migrantów w zakresie legalizacji pobytu, pracy i ochrony prawnej.

Zakładane efekty długofalowe

Dzięki działaniom projektowym, cudzoziemcy uzyskają niezbędne wsparcie w adaptacji i integracji, co przełoży się na ich lepsze funkcjonowanie w społeczeństwie polskim.

Mieszkańcy województwa z kolei zyskają większą świadomość i zrozumienie dla różnorodności kulturowej, co jest kluczowe dla budowy otwartych i zintegrowanych społeczności.

Długofalowe efekty projektu będą widoczne zarówno w wymiarze społecznym, jak i gospodarczym, przyczyniając się do tworzenia harmonijnego, bezpiecznego i sprawiedliwego społeczeństwa.

* * *

Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców prowadzi dziewięć ośrodków, które mają otwarty charakter - cudzoziemcy mogą swobodnie je opuszczać, np. chodzić do sklepu, szkoły czy na konsultacje lekarskie. Inną kategorią są strzeżone ośrodki, prowadzone przez Straż Graniczną, których w Polsce jest sześć.

"Ośrodki prowadzone przez szefa urzędu w przeciwieństwie do ośrodków strzeżonych prowadzonych przez Straż Graniczną są ośrodkami otwartymi, tzn. cudzoziemcy mogą swobodnie opuszczać je np. chodzić do sklepu, szkoły czy na konsultacje lekarskie" - wyjaśnił UdSC.

W każdym ośrodku prowadzonym przez UdSC obowiązuje regulamin pobytu bazujący na rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. Zgodnie z nim każdy mieszkaniec zobowiązany jest powracać do ośrodka przed godziną 23.00.

Do ośrodka mogą się zgłosić wyłącznie osoby, które ubiegają się o udzielenie ochrony międzynarodowej na terytorium RP oraz osoby, którym wydane zostały zaświadczenia o korzystaniu z ochrony czasowej na terytorium RP.

"Wszystkie osoby, które przebywają w ośrodkach otwartych dla cudzoziemców, legalnie przebywają na terytorium RP. Wszystkie osoby zakwaterowane w ośrodkach mają zweryfikowaną tożsamość i wydane dokumenty zapewniające im legalny pobyt na terytorium RP na czas rozpatrywania wniosków o udzielnie ochrony międzynarodowej" - podkreślił UdSC.

Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców prowadzi dziewięć ośrodków, w tym cztery są w trwałym zarządzie UdSC oraz pięć, które są wynajmowane od podmiotów zewnętrznych na podstawie umów zawieranych w ramach postępowań o udzielenie zamówienia publicznego.

"Na 7 kwietnia 2025 r. we wszystkich ośrodkach zakwaterowanych było 831 cudzoziemców. Wszystkie zakwaterowane osoby złożyły wnioski o udzielnie ochrony międzynarodowej na terytorium RP. Największą grupę osób przebywających w ośrodkach stanowią obywatele: Rosji, Tadżykistanu. Etiopii, Ukrainy, Somalii, Białorusi, Jemenu" - przekazał UdSC.

Cztery ośrodki znajdują się w woj. lubelskim (Biała Podlaska, Bezwola, Łuków, Kolonia Horbów), dwa w woj. mazowieckim (Podkowa Leśna-Dębak, Linin), kolejne dwa w woj. podlaskim (Białystok, Czerwony Bór) i jeden w woj. kujawsko-pomorskim (Grupa koło Grudziądza).

Do tych będących w trwałym zarządzie UdSC zalicza się ośrodek w Białej Podlaskiej, Podkowie Leśnej-Dębaku, Czerwonym Borze oraz Lininie. Najstarszy z nich - ośrodek dla cudzoziemców w Podkowie Leśnej-Dębaku istnieje od 1992 r. W Czerwonym Borze powstał 10 lat później. Ośrodek w Lininie istnieje od 2004 r., a w Białej Podlaskiej od 2009 r.

Ośrodki wyłonione w drodze postępowania o udzielenie zamówienia publicznego powstawały w podobnych latach. Najstarszy - w Łukowie - istnieje od 1997 r. W Białymstoku od 2001 r., a ośrodki w Grupie i Kolonii Horbów zaczęły działalność w 2008 r. Najpóźniej powstał ośrodek w Bezwoli, bo w 2013 r.

Druga kategoria to ośrodki strzeżone prowadzone przez Straż Graniczną. Trafiają do nich osoby, które nielegalnie próbowały przekroczyć granicę RP lub oczekują na potwierdzenie tożsamości. SG prowadzi sześć strzeżonych ośrodków dla cudzoziemców. Znajdują się w Białej Podlaskiej, Białymstoku, Kętrzynie, Krośnie Odrzańskim, Lesznowoli oraz Przemyślu.

Jak przekazał rzecznik Komendanta Głównego Straży Granicznej ppłk SG Andrzej Juźwiak - według danych z 10 kwietnia br. przebywa w nich ponad 350 osób.

Jedną z przesłanek detencji jest potrzeba identyfikacji tożsamości. Zgodnie z ustawą o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wnioskodawca lub osoba, w imieniu której wnioskodawca występuje, mogą być zatrzymani w celu ustalenia lub weryfikacji ich tożsamości.

Jak tłumaczy na swojej stronie Straż Graniczna, pobyt w strzeżonych ośrodkach ma zabezpieczać obecność cudzoziemców na potrzeby prowadzonych postępowań administracyjnych — ubieganie się o ochronę międzynarodową na terytorium Polski lub w celu wydania i wykonania decyzji o zobowiązaniu do powrotu.

"Cudzoziemcy są umieszczani w ośrodkach, gdy zachodzi ryzyko ucieczki lub gdy są to osoby, które mogą stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego Polski. W ośrodkach przebywają również cudzoziemcy, którzy nie mieli dokumentów tożsamości, w czasie pobytu potwierdzana jest ich tożsamość" - czytamy.

W 2022 r. zaczęły powstawać w Polsce Centra Integracji Cudzoziemców, jednak one nie zapewniają pobytu - oferują wsparcie w załatwianiu spraw urzędowych obcokrajowcom, którzy już są w Polsce. W 2022 roku pilotażowo takie punkty zostały otwarte w Opolu i w Poznaniu oraz - jako filie - w wielkopolskich miejscowościach: w Kaliszu, Pile, Lesznie i w Koninie.

CIC opierają się na formule tzw. jednego okienka (one-stop shop). Chodzi o to, aby cudzoziemiec korzystający z pomocy takiej placówki otrzymał wszystkie niezbędne informacje w sprawach urzędowych, a także na temat dostępnych dla niego usług. Wsparcie skierowane jest do obcokrajowców, którzy już przebywają legalnie w Polsce.

Przygotowane przez resort rodziny, pracy i polityki społecznej wytyczne dla CIC wśród zadań wymieniają m.in. prowadzenie punktu informacyjno-doradczego, wsparcie prawne w zakresie zatrudnienia i procedur związanych z legalizacją pobytu, wsparcie psychologiczne, przeciwdziałanie przemocy domowej czy naukę języka polskiego.

Wytyczne, które określają ofertę i zakres usług dostępnych w CIC, w żadnym miejscu nie przewidują, aby cudzoziemcom zapewniane było w nich zakwaterowanie lub nocleg, nawet tymczasowy.

Aleksandra Kiełczykowska (PAP)

ak/ jann/ mhr/