Sławski: samorząd województwa pomorskiego negatywnie rozpatrzył 2 wnioski o utworzenie ZAZ

- Z odpowiedzi, którą uzyskałem w sprawie Zakładów Aktywności Zawodowej wynika, że w ostatnim czasie do Urzędu Marszałkowskiego wpłynęły 2 wnioski o powołanie ZAZ, jednak oba nie uzyskały dofinansowania. Pierwszy wniosek został rozpatrzony negatywnie z uwagi na negatywną ocenę planu inwestycyjnego, a drugi w związku z nieuzupełnieniem braków formalnych pozostawiony bez rozpoznania. Nie wiem czy to jest właściwe podejście do trudnego procesu kształcenia osób niepełnosprawnych. Nie mogę zrozumieć, dlaczego samorząd województwa pomorskiego nie prowadzi systematycznej kampanii promującej działania na rzecz osób niepełnosprawnych. Może trzeba zadania zlecić podmiotom, które wiedzą jak to zrealizować? Czytając odpowiedź mam wrażenie, że jest dużo słów, a mało treści... - podkreśla Krzysztof Sławski, radny województwa pomorskiego.

Nowych ZAZów nie będzie?

Przypomnijmy, że na terenie województwa pomorskiego funkcjonują tylko dwa Zakłady Aktywności Zawodowej – w Czarnem i Sztumie, w całej Polsce 146. Daleko nam zatem nawet do stanu średniego. Z odpowiedzi udzielonej przez Urząd Marszałkowski wynika, że w najbliższej przyszłości nie należy spodziewać się żadnych nowych ZAZów.

[ZT]72052[/ZT]

* * *

Odpowiedź Urzędu Marszałkowskiego

Odpowiadając na Pana interpelację z 26 marca 2025 r. w sprawie funkcjonowania Zakładów Aktywności Zawodowej w Województwie Pomorskim, informuję, że Samorząd Województwa Pomorskiego dostrzega potrzebę utworzenia na terenie naszego województwa nowych miejsc wspierania aktywności zawodowej osób z niepełnosprawnościami, w tym zakładów aktywności zawodowej (dalej: ZAZ). Trudno jednak jest wskazać konkretną liczbę ZAZ, które zaspokajałyby potrzeby w tym zakresie, gdyż ZAZ stanowią tylko część rozbudowanego systemu instrumentów aktywizacji osób z niepełnosprawnościami zmierzającego do ich coraz to większego zatrudnienia.

Warunki utworzenia i zasady funkcjonowania ZAZ określone zostały w ustawie z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (dalej: ustawa) oraz rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 17 lipca 2012 r. w sprawie zakładów aktywności zawodowej (dalej: rozporządzenie).

Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy to gmina, powiat oraz fundacja, stowarzyszenie lub inna organizacja społeczna, której statutowym zadaniem jest rehabilitacja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych, może utworzyć wyodrębnioną organizacyjnie i finansowo jednostkę i uzyskać dla niej status ZAZ. To właśnie te podmioty, jako organizatorzy, podejmują decyzję o utworzeniu konkretnej jednostki i ubieganiu się o uzyskanie statusu ZAZ.

Powodów mniejszej popularności ZAZ dopatrywać się można w konieczności spełnienia wymagających warunków ich utworzenia i funkcjonowania oraz realizowania przez organizatorów obowiązków jakie nakładają przepisy ustawy i rozporządzenia.

Dla potencjalnego organizatora ZAZ problematyczne może być spełnienie wymogów dotyczących parytetów zatrudnienia osób z odpowiednim stopniem niepełnosprawności, poniesienie kosztów utworzenia ZAZ (pomimo 65% refundacji z PFRON) czy przedstawienie wszystkich dokumentów określonych w § 2 rozporządzenia. Po uzyskaniu statusu ZAZ natomiast na organizatorze spoczywa szereg obowiązków informacyjnych i rozliczeniowych. Powyższe okoliczności sprawiają, że ZAZ nie jest postrzegany przez organizatorów jako atrakcyjna forma wsparcia osób z niepełnosprawnościami.

W tym miejscu warto zaznaczyć, że w ostatnich latach do Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego wpłynęły dwa wnioski o dofinansowanie kosztów utworzeniai działania ZAZ ze środków PFRON będących w dyspozycji Województwa Pomorskiego. Niemniej jednak pierwszy wniosek został rozpatrzony negatywnie z uwagi na negatywną ocenę planu inwestycyjnego, a drugi w związku z nieuzupełnieniem braków formalnych pozostawiony bez rozpoznania.

Odnośnie pytania Pana Radnego dotyczącego działań władz Województwa Pomorskiego w celu utworzenia kolejnych ZAZ, informuję, że przedstawiciele Samorządu Województwa Pomorskiego podczas spotkań z przedstawicielami jednostek samorządu terytorialnego i organizacji pozarządowych spotykają się z zainteresowaniem tworzenia nowych miejsc pracy dla osób z niepełnosprawnościami, w tym w formie ZAZ. Rozmowy dotyczące utworzenia ZAZ prowadzone są podczas różnorodnych konferencji, seminariów oraz spotkań z organizacjami. Nie przekłada się to jednak na podejmowanie przez te podmioty konkretnych kroków w celu utworzenia ZAZ, co wynikać może z wyżej opisanych powodów.

Należy również podkreślić, że zatrudnienie osób z niepełnosprawnościami w ZAZ nie jest jedynym rozwiązaniem na zwiększenie aktywności zawodowej tych osób. Osoby z niepełnosprawnością znajdują zatrudnienie nie tylko w ZAZ, ale też w zakładach pracy chronionej, spółdzielniach socjalnych, organizacjach pozarządowych, a także na otwartym rynku pracy. Również działalność Samorządu Województwa Pomorskiego w zakresie promocji polityki wsparcia ekonomii społecznej wpisuje się w upowszechnianie zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami w podmiotach działających w jej obszarze. Podmioty ekonomii społecznej działają na rzecz reintegracji osób znajdujących się w wyjątkowo trudnej sytuacji i zagrożonych wykluczeniem społecznym. Do grupy tej zaliczyć należy w dużej mierze osoby z niepełnosprawnościami.

Aktywność Samorządu Województwa Pomorskiego w powyższym zakresie znajduje odzwierciedlenie w informacjach z Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego i danych rocznych sprawozdania przedsiębiorstw społecznych. Wskaźnik zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami w wieku 16-64 lata w IV kwartale 2024 r. wyniósł 38,2%, co zapewniło województwu pomorskiemu trzecie miejsce w kraju. Warto podkreślić, że jego wartość dla kraju w tożsamym okresie wyniosła 30,1%. Analizując wartość wskaźnika dla województwa pomorskiego w dłuższej perspektywie (2018-2024) zauważalne jest, że mimo fluktuacji (związanych m.in. z sytuacją społeczno-gospodarczą) w stosunku do większości innych województw wartość ta jest wyższa.

Podsumowując, zapewniam Pana Radnego, że Samorząd Województwa Pomorskiego w ramach posiadanych kompetencji podejmuje działania w celu wyrównywania szans oraz umożliwienia włączania się osób z niepełnosprawnościami do pełnego uczestnictwa w życiu społecznym i zawodowym, m.in. poprzez realizację Wojewódzkiego Programu Wyrównywania Szans Osób z Niepełnosprawnościami i Przeciwdziałania ich Wykluczeniu Społecznemu oraz Pomocy w Realizacji Zadań na rzecz Zatrudniania Osób z Niepełnosprawnościami na lata 2021 - 2030.